Rewolucje w XIX-wiecznej Francji – czasy przełomu

XIX wiek to epoka, która we Francji charakteryzowała się wieloma zmianami. Mowa zarówno o tych w technologii, ale również o dotyczących mentalności Francuzów. Zmiany, burzliwe i często wywracające ustalony porządek, musiały prędzej czy później wywołać bunty społeczne. W tym tekście chciałabym poruszyć temat rewolucji francuskich, skupiając się przede wszystkim na zrywach z lat 1830, 1848 oraz 1870. Wspomnę również o aferze Dreyfusa, którą przez 12 lat żyła cała Francja.

Chciałabym zacząć od Rewolucji lipcowej, nazywanej również Les Trois Glorieuses – trzy dni chwały – która trwała od 27 do 29 lipca 1830 roku. Udaremniła ona próbę powrotu do absolutyzmu, którego oczekiwał król Karol X, oraz wprowadziła we Francji monarchię lipcową. Głównymi przyczynami wybuchu buntu były coraz bardziej niepokojące zachowania króla, począwszy od mianowania na premiera, podczas nieobecności Izby Deputowanych, konserwatysty – Jules’a Armanda de Polignaca, a skończywszy na wydaniu prerogatyw (ordonansów), które w wysokim stopniu ograniczały wolności obywatelskie. To właśnie dzień po ich ogłoszeniu Paryż pokrył się barykadami, wznoszonymi między innymi przez robotników i studentów. 28 lipca rewolucjoniści zdobyli paryski ratusz, a na ich czele stanęła liberalna burżuazja. Karol X zmuszony był odstąpić tron nowemu kandydatowi – Ludwikowi Filipowi Orleańskiemu, który w sierpniu został ogłoszony królem Francji. Wieść o rewolucji lipcowej rozeszła się po całej Europie, natomiast członkowie Świętego Przymierza postanowili ją zaakceptować.

Rewolucje_1

Kolejną rewolucją, która miała miejsce od 22 do 25 lutego 1848 roku, jest Rewolucja lutowa. Jej skutkiem było wprowadzenie ustroju republikańskiego w miejsce monarchii lipcowej. Uważana jest za początek „Wiosny Ludów”. Bunt ten spowodowany był wieloma czynnikami. Rok 1848 nie był łaskawy dla Francuzów, którzy nie zebrali zbyt owocnych plonów, mieli problemy ze zdrowiem, a także wraz z postępującymi zwyżkami cen – głodem. Pośród tych poważnych problemów, bezpośrednia przyczyna wybuchu Rewolucji lutowej wydaje się błaha. Władze zakazały bowiem bankietu, który miał się odbyć 22 lutego. Tak zwane bankiety były w rzeczywistości spotkaniami przeciwników obecnej władzy, na których dyskutowali oni na temat sytuacji politycznej kraju. W dniu przewidzianym na bankiet Paryż ponownie pokrył się barykadami oraz stał się sceną starć. Efektem buntu była abdykacja króla Ludwika Filipa oraz ustanowienie II Republiki Francuskiej. Wydaje się jednak, że obok tych ważnych zmian ustrojowych dla samych Francuzów najistotniejsze były zmiany społeczno-prawne. Nowy rząd zniósł niewolnictwo w koloniach oraz karę śmierci, zlikwidował cenzurę i wprowadził wolność prasy, a przede wszystkim ogłosił powszechne prawo głosu (choć tylko dla mężczyzn).

Rewolucje_2

Na zakończenie chciałabym pokrótce opowiedzieć historię afery Dreyfusa, która podzieliła Francję na jego zwolenników i przeciwników, a także obnażyła problem antysemityzmu. W 1894 roku Alfred Dreyfus na podstawie sfałszowanych dowodów, to jest rękopisu dokumentu skierowanego do ambasady niemieckiej, został oskarżony o szpiegostwo, a następnie skazany na dożywotni pobyt na Wyspie Diabelskiej w Gujanie Francuskiej. Fałszerstwo dowodów odkrył podpułkownik wywiadu Georges Piquart, który w koszu znalazł list z podziękowaniem dla prawdziwego oszusta – majora Esterhazy’ego. Pomimo tak wydawałoby się oczywistych dowodów niewinności Dreyfusa, procesy toczyły się nadal, a oficerowie usiłowali ukryć swoje błędy. Przełomowym momentem był słynny list otwarty, opublikowany w dzienniku L’Aurore [Świt], przez Emila Zolę, zatytułowany J’accuse! [Oskarżam!], w którym pisarz zwracał się bezpośrednio do prezydenta Republiki Francuskiej – Félixe’a Faure’a. Od tego momentu wydarzeniami z życia Alfreda Dreyfusa żyła cała Francja, podzielona na „dreyfusistów” i „antydreyfusistów”. Ostatecznie, pod naciskiem opinii publicznej, w 1899 roku prezydent Francji anulował wyrok, natomiast dopiero w 1906 roku został on unieważniony przez Najwyższy Sąd Apelacyjny. Zastanawiając się nad przyczyną wybuchu tej afery, która trwała aż 12 lat, historycy mówią o wyrażanej niechęci korpusu oficerskiego do promowania Francuzów pochodzenia żydowskiego. Nieoczekiwanym skutkiem całej sprawy stało się zapoczątkowanie ruchu syjonistycznego we Francji.
 
Angelika Kupska
 

Źródła grafik:
www.momes.net/calendrier-fetes/evenements/fete-nationale-14-juillet/lhistoire-de-la-revolution-francaise-848184
aujourdhui.over-blog.fr/article-19-septembre-1870-debut-du-siege-de-paris-par-les-prussiens-120110976.html
economistamarginal.blogspot.com/2011/09/el-absolutismo-de-los-mercados.html
www.google.com/search