Maria Antonia urodziła się 7 listopada 1755 roku w Wiedniu jako piętnaste dziecko cesarza Franciszka I Lotaryńskiego i Marii Teresy Habsburg. W wieku 14 lat poślubiła delfina Ludwika, późniejszego króla Francji Ludwika XVI. Jej wykształcenie pozostawiało wiele do życzenia, w dodatku była pozbawiona zdolności politycznych tak przydatnych na dworze królewskim. Jej małżeństwo nie należało do zbyt udanych, zatem większość czasu poświęcała rozrywce. Organizowała liczne przyjęcia, na których prezentowała się w nieszablonowych i ekstrawaganckich strojach. Moda stała się dla niej niezwykle ważną częścią życia, a w ostateczności była jednym z głównych powodów upadku królowej. Za pomocą strojów wyrażała bunt wobec dworskiej etykiety. Bowiem wkrótce po przybyciu do Wersalu odmówiła noszenia sztywnego gorsetu, a do jazdy konno, zamiast specjalnej spódnicy, zakładała męskie bryczesy, czyli obcisłe spodnie. Wywołało to niemały skandal i ogólne poruszenie, gdyż jako żona przyszłego władcy była zobowiązana do ubierania się i czesania według francuskich wymogów. Na jakiś czas uległa presji matki i dworzan, dostosowując ubiór do obowiązujących zasad. Jednakże noszenie wąskich z przodu i z tyłu sukni z szerokimi stelażami po bokach nie przychodziło jej z łatwością. Postanowiła więc wprowadzić własne standardy, wzorując się na modzie angielskiej, co oznaczało zakładanie lżejszych i prostszych sukni. Za nowatorskie kreacje i fryzury Marii Antoniny była odpowiedzialna jej modystka Rose Bertin, dzięki której stała się ikoną mody stylu rokoko dla całej ówczesnej Europy.
Prawdziwym sukcesem okazała się fryzura „pouf”, jaką Maria Antonina miała podczas koronacji męża. Była to konstrukcja z upudrowanych włosów, tiuli i tkanin z ozdobnymi dodatkami. Królowa lubiła dodawać do tego długie pióra charakterystyczne dla kostiumów teatralnych. Była zdolna nawet do noszenia na głowie statku z żaglami. Złożona z dziesięciu strusich piór była jej ulubioną fryzurą. „Pouf” zyskało ogromną popularność i stało się najmodniejszym uczesaniem w tamtych czasach. Nigdy przedtem damy w Wersalu nie nosiły tak fantazyjnych uczesań. Mogły mieć one nawet ponad metr wysokości! Dzięki umieszczonej w środku sprężynie można je było podnosić lub opuszczać wedle upodobania. Jednak ich wysokość była uzależniona od statusu kobiety. Niektóre fryzury były tak wysokie, że trzeba było podwyższyć sufity w lożach teatralnych. Poza tym uniemożliwiały wejście do karety, więc panie były zmuszone do klęczenia podczas jazdy. Jak można się domyślić, utrzymanie takiej fryzury nie było łatwe. Panie spały na półsiedząco, a w ramach pielęgnacji i higieny używały proszku ze zmielonej kaszy jęczmiennej, a żeby włosy były puszyste, wcierały w nie pomyje.
Wracając do strojów, Maria Antonina decydowała o krojach, kolorach i dodatkach, jakie powinny dominować wśród garderób dam. Korzystała z rad swojej niezawodnej stylistki, która tworzyła dla niej najbardziej oryginalne kreacje. Niektóre suknie jej projektu miały stelaże o obwodzie pięciu metrów! Jednak styl, upodobania i moda ulegały zmianom. Na początku lat 80 XVIII w., będąc w ciąży zaprezentowała się w luźnej, przepasanej jedwabną szarfą sukni-koszulce, uszytej z cienkiego materiału, co uznano za skandaliczne. Uważano, że królowa nie powinna pokazywać się w sukience, która przypomina bieliznę. Kolejną kreacją była robe à la polonaise, zasugerowana przez Rose Bertin, która stała się bardzo modna. Składała się ona ze spódnicy odsłaniającej kostki i stanika podkreślającego biust. Obcisłe rękawy sięgały do łokci i ozdobione były falbanami. Po jakimś czasie żona Ludwika XVI całkowicie zaprzestała korzystania z konstrukcji podtrzymujących tyły sukni na rzecz luźnych materiałów owijających się wokół nóg. Zarzucano jej wówczas, że przypomina to ubiór wieśniaczek, jednak to nie zniechęciło dam do naśladowania stylu królowej. Wzorowały się na nim nie tylko arystokratki, ale także kobiety o niższym statusie.
Maria Antonina kochała modę i piękne stroje. Nie szczędziła na nie pieniędzy z królewskiego skarbca, nawet kiedy kraj był pogrążony w kryzysie. Wystawne życie i liczne skandale spowodowały, że to właśnie ją zaczęto oskarżać o kłopoty finansowe w państwie oraz traktować jako symbol zdrady narodu. W konsekwencji 16 października 1793 została ścięta na gilotynie.
Natalia Wnuk
Bibliografia:
1. Praca zbiorowa, Moda. Wielka księga ubiorów i stylów, Warszawa, 2014
2. Morato C., Królowe przeklęte, Warszawa, 2016
Strona internetowa:
1. kobieta.wp.pl/krotka-historia-mody-ekstrawagancki-wersal5990869186617985g/7
Ilustracje:
1. upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/MarieAntoinette%2C_reine_de_France_%281755-1793%29.jpg
2. www.gogmsite.net/_Media/generic-marie-antoinette-2.jpeg
