Prasa w tamtych czasach nie miała tylko zaspokajać głodu wiedzy, przekazywać informacji, czy po prostu zabawiać czytelnika, a wpływać na społeczeństwo, dokształcać je. Dzięki prasie i gazetom w kraju zmniejszył się analfabetyzm, co było niebywałym osiągnięciem. Jak już wspomniałam, prasa była również opiniotwórcza i informacyjna, co miało niebagatelny wpływ na kształtowanie obywatela i jego świadomości.
Najbardziej znanymi tytułami były: „La Croix”, „L’Aurore”, „Le Figaro”, „Le Gaulois”, „Le Petit Journal”.
Przy okazji omawiania rozwoju prasy w XIX wieku należy wspomnieć również o cenzurze. Przed Rewolucją Francuską prasa była całkowicie kontrolowana przez władzę królewską, jednak w 1789 roku ogłoszono wolność słowa i przez 3 lata powstało wiele gazet. Cenzurę przywrócił Napoleon, by okiełznać społeczeństwo po rewolucji. Ustalił wtedy, że w Paryżu mogą funkcjonować tylko cztery dzienniki. W latach 1814-15 prasa staje się czwartą władzą, w której przywódcy polityczni rozpoczynają swoje kariery, a cenzura jest mniej widoczna ze względu na różne formy biurokracji, które udaje się prasie obejść. Po Rewolucji Lipcowej Ludwik Filip zapowiada, że nie przywróci cenzury, jednak obietnicy nie dotrzymuje, gdy prasa staje się jego wrogiem. Panująca władza postanawia nałożyć restrykcje i podciąga nie podobające się jej wypowiedzi pod obrazę króla. Rysownicy, próbując ominąć możliwość oskarżenia, robią karykatury króla, co powoduje zwiększenie cenzury od 1835 roku o potrzebę uzyskania „uprzedniej zgody” na opublikowanie danego rysunku. Wszystko się zmienia z Drugą Republiką, która przywraca całkowitą wolność słowa, jednak nie na długo – w 1852 r. reżim wraca za sprawą Ludwika Napoleona Bonaparte. Ważnym momentem w historii prasy jest rok 1874, gdy to André Gill wyobraża sobie cenzurę jako Anastazję – starą kobietę uzbrojoną w gigantyczne nożyce. Wtedy cenzura staje się przedmiotem kpiny i powoli traci na znaczeniu. Podczas Trzeciej Republiki, w 1881 r., zostaje uchwalona ustawa, która działa do dzisiaj i mówi o braku wstępnego sprawdzania publikacji i o swobodzie wypowiedzi w granicach oszczerstwa i zniesławienia.
Jak widać, w XIX wieku we Francji prasa przeszła wiele, a towarzyszyła jej sinusoida – raz mocna cenzura, a raz wolność słowa. Dzięki jej historii dostrzegamy, jak duże znaczenie ma prasa (a w obecnych czasach również inne mass media) oraz jak ważne jest, by dbać o wolność słowa, walczyć z cenzurą i z władzą, która stara się uciszyć niewygodne dla niej głosy.
Martyna Powarow, Łucja Sojda
Zdjęcia:
Karykatura króla (Ludwik Filip) jako gruszki
Anastazja (odzwierciedlenie cenzury)
„Les censeurs” (Parisiens pittoresques)
Źródło zdjęć: expositions.bnf.fr/presse/albums/02/index.htm